سیستم انتقال در خودرو از اجزای بسیاری نظیر گیربکس ،دیسک و صفحه ،دیفرانیسل و غیره تشکیل شده است .به عبارتی قدرت موتور که از حرکت طولی پیستون ایجاد شده توسط میل لنگ به حرکت دورانی تبدیل می گردد و توسط دیسک و صفحه به جعبه دنده منتقل شده و پس از اعمال ضریب دنده مناسب به دیفرانسیل منتقل می گردد و قدرت نهایتا به چرخها خواهد رسید. اما زمان هایی وجود دارد که راننده نیاز ندارد قدرت موتور به چرخ منتقل گردد مانند وقتی پشت چراغ قرمز متوقف است و یا در حال کاهش سرعت می باشد. اینجاست که باید ارتباط موجود میان موتور و سیستم انتقال قدرت به نحوی قطع گردد. این وظیفه خطیر بر عهده سیستمی به نام کلاچ نهاده شده است. دیسک و صفحه نیز توسط مکانسیم خاصی در خودرهای مجهز به دنده دستی به پدال کلاچ متصل شده است. از این رو زمانی که راننده پای خودرو را روی کلاچ قرار می دهد دیسک و صفحه از فلای ویل جدا شده و ارتباط موتور با جعبه دنده بطور کامل قطع می گردد و وقتی پدال کلاچ رها می شود دوباره این ارتباط برقرار می گردد.لذا دیسک و صفحه را باید یکی از پرکاربردترین و همچنین درگیر ترین قطعات مصرفی خود دانست که دارای عمر محدودی است. اما تشخیص تمام شدن دیسک و صفحه از لحاظ دیداری بسیار مشکل است چرا که این قطعات در محفظه سربسته جلوی گیربکس تعبیه شده و امکان بازدید ندارد.
چگونگی تشخیص تمام شدن دیسک و صفحه
همانطور که اشاره شد بدون باز کردن گیربکس امکان بازدید دیسک و صفحه امکان ندارد از همین رو برای اطلاع از تمام شدن عمر این دو قطعه حیاتی باید به نشانه ها آن توجه کرد. همچنین یک سری تست ها آسان نیز می تواند شما را از وضعیت دیسک و صفحه مطلع سازد.
اولین نشانه تمام شدن دیسک و صفحه در شتاب اولیه و شتاب های ناگهانی نمود خواهد داشت چرا که وقتی عمر این قطعات روبه پایان باشد نمی توانند به خوبی تمامی قدرت را به گیربکس انتقال دهند از همین رو بخشی از قدرت موتور بصورت هرزگردی بین فلای ویل و دیسک و صفحه به هدر می رود. این شرایط بیشر زمانی نمود دارد که راننده بصورت ناگهانی پدال گاز را می فشارد . در این حالت قدرت موتور به طور ناگهان افزایش می یابد اما بدلیل عدم درگیری کامل ،همگام با فشار پدال گاز خودرو شتاب نمی گیرد. پس اگر زمانی که در حال حرکت هستید و متناسب با فشردن پدال گاز ،خودرو کشش نداشته باشد باید به تمام شدن دیسک و صفحه شک نمایید.
یکی دیگر از راههای تشخیص این امر زمانی است که خودرو در حالت سکون قرار دارد و راننده اهرم گیربکس را در دنده ۱ قرار می دهد. در این وضعیت اگر زمانی که پدال کلاچ را رها کردید و بدنه خودرو به لرزش در آمد نشانه هایی از تمام شدن دیسک و صفحه خواهد بود چرا که قدرت موتور به طور تمام و کمال به چرخها منتقل نمی گردد و چرخ های توان کافی برای غلبه بر وزن خودرو را نخواهند داشت توجه داشته باشید لرزش ها کم کاملا عادی است اما اگر لرزش موتور بیش از حد انتظار بود دلیلی بر این امر است.
یکی از تست هایی که بیشتر مکانیک ها توسط آن به تمام شدن دیسک و صفحه پی مبرند حرکت خودرو با دنده ۲ است . بدین ترتیب که خودرو را در زمانی که در ایست کامل است در دنده ۲ قرار دهید و ناگهان پای خودرو را از روی کلاچ رها کنید،اگر موتور خاموش نشد و ماشین حرکت کرد فاتحه دیسک و صفحه خوانده شده است اما اگر پس از این کار موتور خاموش شد دیسک و صفحه تمام نشده و نیازی به تعویض ندارد.
همچنین وقتی که صفحه و کلاچ به طور کامل روبه اتمام باشد دنده های خودرو علی الخصوص دنده ۱ و دنده عقب به خوبی جا نمی رود . در این حالت دیگر نباید زیاد با خودرو رانندگی کرد چرا که قطعا دیسک و صفحه آخرین روزهای خود را سپری می کند و ممکن است در بین راه شما را یاری نکند.
عواملی که باعث کاهش عمر صفحه کلاچ میشود
باید توجه داشته باشید که عمر عادی دیسک و صفحه حدود ۵۰ الی ۶۰ هزار کیلومتر ارزیابی شده است. البته میزان عمر دیسک و صفحه کاملا با نحوه رانندگی رابطه مستقیم دارد .برای مثال خودرویی که بیشتر درون شهر مورد استفاده قرار می گیرد نیاز بیشتر به استفاده از کلاچ است اما در خودریی که بیشتر در جاده های خارج از شهری رانده می شود کمتر از کلاچ استفاده می گردد و در نتیجه شاید عمر دیسک و صفحه ۸۰ هزار کیلومتر هم برسد.در خودروهایی که عملکرد تعویض دنده آنها بصورت دستی و کلاچ آنها بصورت مکانیکی است، در واقع به طور میانگین در هر ۱۰۰کیلومتر رانندگی در مسیرهای شهری پر ترافیک، بیش از ۷۰۰ بار عمل تعویض دنده از طریق گرفتن کلاچ صورت میگیرد، پس می توان چنین نتیجه گرفت که مجموعه کلاچ باید از مقاومت بسیار بالایی در برابر گرما و فرسایش حاصل از اصطحکاک و تنش را داشته باشد.
همچنین باید توجه داشت که برخی از عادت های غلط در رانندگی باعث اتمام زودرس دیسک و صفحه است از همین رو باید از موارد ذیل تا حد توان بر هذر باشید.
شتاب زیاد
برای افزایش طول عمر صفحه کلاچ، یکی از اصلی ترین فعالیتهایی که باید در نظر گرفته شود رانندگی ایمن و بدون شتاب است زیرا شتاب زیاد باعث استهلاک صفحه کلاچ میشود.
فشار در سر بالاییها
تمام جادههای جهان دارای سر بالاییها و سرازیریهایی هستند و مهمترین کاری که در این پستی و بلندیها باید انجام شود حرکت با دنده مناسب و فشار نیاوردن بر روی موتور وسیله نقلیه است . با حرکت با دنده مناسب و تعویض با دقت در سر بالاییها و فشار نیاوردن بر روی موتور میتوانید عمر صفحه کلاچ خود را افزایش دهید.
تعداد سر نشین
هر خودرو توان حمل تعداد مشخصی مسافر و ظرفیت بار معینی دارد که در صورت عدم رعایت آن بر روی تمام قطعات خودرو فشاری مضاعف ایجاد میشود و باعث استهلاک بیشتر وسیله نقلیه شده و ممکن است خودرو را زودتر با مشکل مواجه کند و این اتفاق روی صفحه کلاچ نیز تاثیر مخربی دارد و با رعایت استاندارد ظرفیت خودرو، میتوانید از کاهش طول عمر صفحه کلاچ خود جلوگیری کنید.
قراردادن پا بر روی کلاچ
بعد از تعویض دنده سعی کنید به سرعت پای خود را از روی کلاچ بردارید زیرا در صورت تماس بسیار ناچیز پای شما با کلاچ خودرو صفحه کلاچ وسیله نقلیه شما درگیر میشود و باعث کاهش طول عمر آن میشود. با برداشتن پای خود از روی کلاچ میتوانید سبب افزایش طول عمر صفحه کلاچ شوید.